beleefalphen

Superspecialisatie nodig in Stadshart Alphen aan den Rijn.

De nieuwe detailhandelsvisie van de gemeente Alphen aan den Rijn 2016-2015 geeft duidelijk aan dat er in de hele gemeente maar één recreatief winkelcentrum is, en dat is het Stadshart van Alphen aan den Rijn. Onderzoek in het kader van de ontwikkeling van deze visie geeft ook aan waar ex-stadshartmanager Martin de Vries en ik het allang over eens waren, namelijk dat het aanbod in ons stadshart heel éénzijdig ligt op de behoeften van slechts de helft van de bevolking, zodat het geen wonder mag heten dat de andere helft steeds vaker buiten onze gemeente gaat shoppen. Tenslotte zijn er, binnen een 30 autominuten, méér dan genoeg alternatieven voorhanden.

Om dat te veranderen is het nodig dat er, veel meer dan nu het geval is, innovatieve winkels en winkeltjes komen met een hoogwaardig, actueel en vaak supergespecialiseerd (denk aan de spellenwinkel binnen Haasbeek Centrum, de koffie- en theewinkel Simon Levelt of taartenwinkel Tazzels) aanbod. In dat kader valt dan al gauw de term ‘Pappa en Mamma’ winkel, waarover ik vanochtend een zowel éénzijdige als vruchteloze discussie met één van onze plaatselijke detaillisten voerde. Pappa en Mamma winkels zijn immers ouderwetse, heel branchegerichte, kleine, zelfstandige winkels die je vroeger op elke straathoek kon vinden. In een dorp als mijn geboorteplaats Koudum, maar ook in Alphen aan den Rijn. Voortkomend uit de sfeer die Geert Mak zo treffend beschreef in “Hoe God verdween in Jorwerd”. De winkeltjes die iedereen zo belangrijk vond ‘voor de buurt’, maar waar steeds minder gekocht werd, tot ze stopten of moesten stoppen vanwege te laag rendement. Winkels waarvoor in Alphen aan den Rijn winkelstrips als aan het Gouden Regenplantsoen, de Van Nesstraat en de Lijsterlaan bouwde. En, oh, oh, recent nog de Koopzwam en de Sterrenlaan. Nee, de kleine winkels die het stadshart moeten opwaarderen hebben een klein oppervlak, vormen geen deel van een keten, hebben hun winkeloperatie volledig geïntegreerd met hun webshop én zijn volledig gericht op de specifieke vraag van een specifieke doelgroep. Ze hoeven, als kiosk, als ‘nieuwe marktkraam’ of als shop-in-the-shop niet eens op een winkel te lijken! Dat biedt niet alleen niveau, maar ook verrassing voor de bezoeker, en houdt velen die nú ontevreden zijn over het aanbod in ons Stadshart in de hele gemeente. Dát is het doel van onze nieuwe detailhandelsnota, dát betekent dat het Alphense Stadshart uitgroeit tot de echte kern van onze gemeente, en dát is nou juist zo belangrijk voor de ontwikkeling van de positie van Alphen aan den Rijn als een aantrekkelijke gemeente om te wonen, te werken en te recreëren (Citymarketing).
In zo’n omgeving passen geen ‘pappa en mamma’ winkeltjes, dat is onzakelijke nostalgie!

Detailhandelsvisie gemeente Alphen aan den Rijn 2016-2025

Ik mocht deel uitmaken van de ‘expertgroep’ die met het Retail Management Center en de gemeente Alphen aan den Rijn heeft gewerkt aan een nieuwe, toekomstbestendige, visie op de ontwikkeling van de detailhandel in de gemeente Alphen aan den Rijn als (zo zie ik het) centraal element in wat de gemeente met ‘Citymarketing’ beoogt.
Deze detailhandelsvisie ligt ter inzage op het gemeentehuis, en ik hoop werkelijk dat de ondernemers (alle ondernemers) die zich op de consument richten, nu eens de moeite gaan nemen om daar kennis van te nemen. Dat geldt overigens in minstens zo grote mate voor de leden van de gemeenteraad, die er goed aan doen zich deze materie door een hierbij betrokken expert te laten verduidelijken. Want uiteindelijk zijn zij het die de beslissingen moeten nemen over hoe de hele gemeente Alphen aan den Rijn zich qua winkelinfrastructuur gaat ontwikkelen, óf dat niet doet, ten koste van de leefbaarheid in onze gemeente.
Een detailhandelsvisie die wel rekening houdt met de bestaande belangen, maar gericht is op een duurzame toekomst. Dát heeft consequenties voor alle winkelcentra in Alphen aan den Rijn, want het betekent ook dat de verspreide bewinkeling, waaronder nu nog 30% van alle winkels vallen, op termijn wordt afgebouwd.

BNR analyse inwoners en winkelaanbod

Naast de algemene conclusie dat het Alphense Stadshart teveel ‘boodschappencentrum’ en te weinig ‘recreatief winkelcentrum’ is (iets wat ik al jaren in deze blogs te benadruk) ontvouwt zich de enorme éénzijdigheid van het aanbod in ons winkelcentrum die ik, op basis van de analyse door het RMC in die detailhandelsnota, probeer in één plaatje te schetsen.

Wat blijkt, het detailhandelsaanbod is praktisch helemaal gericht op inwoners in de gele (Gezelligheidszoekers) en Groene (Privacy/Eigen huis en tuin) belevingswereld. Voor de mensen in de rode (Assertief, initiatiefvol) en blauwe (Stijl, exclusiviteit) belevingswereld is nauwelijks iets te vinden. Ons Stadshart biedt dus weinig aan 47% van onze bevolking, en dat is nog erger dan ik al dacht. Op deze manier is ook geen wonder dat veel Alphenaren al jaren hun Stadshart mijden, en dat steeds meer doen. Het is onder ondernemers een hot item om de parkeerkosten te verlagen, maar uit onderzoek blijkt dat juist de mensen die NIET komen, dáár helemaal niet mee zitten. Dat lijkt me ook nauwelijks de groep die zich aangesproken voelt voor een tochtje met het nieuwe treintje. Kortom, we kunnen ons gemeenschapsgeld beter in de verbetering van ons aanbod stoppen.
Maar eerst maar eens die detailhandelsvisie goed doorlezen vóór het besluit is genomen!

Economic Development Board Alphen (EBDA)

Het zal duidelijk zijn dat Nieuw Elan wethouder Gerard van As van opschieten houdt. Maar niet voor het eerst hebben we een wethouder die grote ambities heeft voor deze stad en onze gemeente. De EDBA, onder leiding van Van As, moet die ambitie handen en voeten geven. Er is al een prachtig rapport geschreven, genaamd ‘Groene Stad met Lef’, om duidelijk te maken dat Alphen klaar is voor de toekomst.
Helaas is het mij ook na bestudering van dit rapport vooralsnog onduidelijk, op welk niveau die toekomst gerealiseerd moet worden:

• Want gaan we nu voor ontwikkeling van de regio Groene Hart Noord, waarvoor trouwens CDA wethouder Kees van Velzen, ook EBDA bestuurslid, politiek verantwoordelijk is, en hoe denken we daarbij gemeente én stad Alphen aan den Rijn tot de centrale spil van die ontwikkeling te maken?
• Of staat de ontwikkeling van onze groeiende gemeente Alphen aan den Rijn centraal, dus de ontwikkeling van de Stad Alphen, mét de kernen daaromheen én het daar tussengelegen groen.
• Wellicht ook, en dát heet in mijn vakgebied citymarketing, de ontwikkeling van de stad Alphen aan den Rijn als centrum van het economisch, politiek, godsdienstig én cultureel leven in de gemeente Alphen aan den Rijn.
• En wat moeten we dan met het Centrummanagement (VOC) voor het Alphense Stadshart?

Kortom, er zijn sowieso al 4 lagen te noemen waarop de ontwikkeling in en rond Alphen gestalte kan krijgen. Dat vereist een keuze die vooralsnog niet gemaakt wordt.
Het is nogal duidelijk dat je geen ontwikkeling op economisch gebied kunt realiseren zonder daarbij ook de genoemde andere aspecten mee te nemen. Dat maakt de problematiek alleen maar groter. Als we bijvoorbeeld spreken over onderwijs dan heeft dat veel meer effecten voor onze bevolking dan simpelweg het ontwikkelen van de lokale economische groei. En hoe realiseer je een bloeiende stadsgemeenschap zonder functionerend Stadshart en een rijk cultureel leven? Hoe krijg je hier ooit een HBO opleiding van de grond, in de wetenschap dat studenten op een half uur afstand kunnen kiezen uit 8 hogescholen?

In Alphen lopen veel mensen met het idee rond dat WIJ die grote stad in het middelpunt van dit bekende planologisch model zijn. In werkelijkheid zijn we niet meer dan de grootste agglomeratie binnen een ring van veel grotere Randstad steden. Vanuit die steden gezien een marginaal verschijnsel, in elk opzicht!

Het zal niet meevallen aan die positie iets te doen, vooral
omdat het 2/3 van de bevolking een zorg zal zijn hoe het bedrijfsleven hier reilt en zeilt,
omdat ze hun inkomen elders verdienen.

Groene Stad met Lef

Tja, waarom wil het met ons imago als ‘Groene Stad met Lef’ maar niet lukken? Misschien omdat iets als “imago” afhankelijk zijn van hoe Alphenaren die stad ervaren, maar meer nog hoe men elders in en buiten de Randstad denkt over onze stad. Imago is niet iets wat zich met een leuk rapport, wat bravoure, verkooptrucs en wat free publicity laat veranderen. Het is ook niet iets wat snel genoeg verandert om er binnen 10 jaar economisch iets aan te hebben. Een periode die voor veel ondernemers als ‘eindeloos’ wordt gezien, en voor een flink aantal gewoon te lang zal blijken. Tenzij onze economie opeens opveert, maar daar gelooft zo langzamerhand niemand meer in. Terwijl het voor het maken van strategisch beleid weer te kort is.
Kortom, de enige kans ligt in het heel geconcentreerd werken aan de komst van minstens één echt groot bedrijf, en dat werk ligt niet ín de gemeente, maar daarbuiten. En in die buitenwereld zijn Alphenaren weinig thuis, is mijn ervaring van de laatste 20 jaar!

Sieger Dijkstra

Aan de hierboven geschetste situatie kan ook een economische duizendpoot als Groninger Sieger Dijkstra weinig aan veranderen. Want hij is degene die, naast zijn talloze andere beslommeringen, de EDBA dit jaar op gang moet helpen.

Of hij daarbij kan leunen op zijn ervaring met de Groninger Economic Development Board wordt vast voorondersteld, maar daar zet ik toch mijn vraagtekens bij. Tenslotte ken ik, vanuit elk gezichtspunt, Alphen goed, maar ook in Groningen ben ik bepaald geen vreemde. En dat Groningen is op zo verschrikkelijk veel punten heel anders dan Alphen. Ook als we de mentaliteitsverschillen er even buiten laten:

• Groningen is, en is al eeuwenlang, hét middelpunt van de drie Noordelijke provincies. Dat was het al in 1965 toen ik, als Friese jongeman, daar als één van de 10.000 studenten ging studeren. En dat is het nog, al studeren er nu bijna 60.000, wat, op een bevolking van ruim 200.000 mensen, betekent dat 20% van de Groningers student is. Tja, ons Alphen is net 1/3 in omvang, en een studentenstad?
• Natuurlijk is Groningen ook, met een Academisch Ziekenhuis, hét centrum van medische zorg in het Noorden, en bloeit het culturele leven. Naast de Gasunie, in het kolossale gebouw dat ooit onze “buurman” was, zijn er nog vele grote bedrijven in en rond de stad gevestigd.
• Ook is het Groningse Stadshart, als winkelhart voor de hele provincie, qua omvang én functionaliteit, niet met het Alphense Stadshart te vergelijken.
• De regionale problematiek is ook heel anders, met een groot probleem rond de aardgaswinning, en de aloude problemen in Zuid-Oost Groningen.
• Waar Alphen, ook omdat we hier nauwelijks grote bedrijven hebben, te maken heeft met een echte ‘Brain Drain’, zuigt Groningen ‘brains’ aan.

Kortom, een Economic Development Board ziet zich in de provincie Groningen niet alleen met totaal andere problemen geconfronteerd, maar ook met een historische positie van de stad Groningen die in het noorden onomstreden is.
Wat in Groningen lukt, hoeft hier, in en rond een middelgrote stad binnen de Randstad, helemaal geen effect te hebben. Maar Sieger Dijkstra heeft duidelijk potentie, én ervaring, dus laten we hem het voordeel van de twijfel maar gunnen. Zónder hem lukt het ook niet!

Citymarketing

Het is over het algemeen wel handig om te weten waar de bevolking nu eigenlijk zelf heen wil, op allerlei terreinen. Daarom komt Dijkstra, heel klassiek, maar onder een andere naam, aanzetten met de ‘participatieladder’. De Alphenaren mogen zich themagewijs een avond met deze problematiek bezig houden, hoewel het onduidelijk is hoe de volgende treden worden beklommen. Ik zag de vorige week de uitnodiging voorbijkomen, maar heb besloten dat het niet veel zin heeft daar tijd in te steken.
Waarom?
Wel, het zou vreemd zijn als ik, naast alle discussies in en buiten de gemeenteraad over zaken als ‘Alphen de beste gemeente voor ondernemers’, ‘Onderwijs en Arbeidsmarkt’, ‘Green Delta initiatieven’ of ‘Alphen als aantrekkelijke en recreatieve woonstad’, daar veel zou opsteken. Vrijwel alle blogs op deze site gaan, niet voor niets, op de één of andere wijze over die onderwerpen. Daarnaast vrees ik dat de discussies hopeloos verdeeld zullen zijn over de vier niveaus die ik al eerder noemde. Als dat zelfs in de gemeentelijke advertentie voor een ‘Citymarketeer’ al het geval was! En dat bij té veel deelnemers het eigenbelang boven het belang van het Stadshart, de Stad Alphen, de gemeente Alphen of de Regio uit zal stijgen. Tenslotte is dit niet de eerste ‘participatiemeeting’ over de toekomst van onze eigen ‘Stad en Ommeland’!

Nee, ik ga daarvoor niet naar iFlow, maar wens alle deelnemers, Sieger Dijkstra én mijn favoriete wethouder veel succes met wat er ná die meetings moet gaan gebeuren.